مقایسۀ تطبیقی تمثیل و اسلوب معادله در شعر فارسی

تمثیل و اسلوب معادله دو صورت خیال از بلاغت شعر فارسی به شمار می­روند. پژوهش­گران بلاغت، گروهی این دو را یک صنعت ولی با دو نام مختلف می­دانند و گروهی بین آن دو تمایز برقرار می­کنند. در تحوّلات شعر فارسی با دگرگونی و تحوّل این دو شگرد هنری رو­به­رو هستیم. در دوره­های اولِ شعر فارسی تا سبک عراقی تمثیل دیده می­شود و اگر اسلوب معادله­ای هم به چشم بخورد ادیبان آن را تمثیل می­دانند. در سبک هندی کاملاً تمثیل و اسلوب معادله از هم تفکیک و جدا می­شوند و برای شناخت آنها از یکدیگر، ویژگی­هایی برگزیده­اند. در دورۀ بازگشت به همان خصایص سبک عراقی بازمی­گردند. در دورۀ معاصر اسلوب معادله و تمثیل کم­رنگ­تر از سبک هندی می­شود. هرچند کاربرد تمثیل در این دوره بیشتر از اسلوب معادله است امّا تصویر و مضمون­سازی را شگردهای هنری دیگر می­آفرینند. این پژوهش بر اساس مطالعات کتاب­خانه­ای با شیوۀ فیش­برداری و استنادی، با رویکرد تحلیلی و توصیفی به مقایسۀ تطبیقی تمثیل و اسلوب معادله در شعر فارسی پرداخته است.